W sobotę, 18 września 2021 roku, miałyśmy zaszczyt brać udział w szkoleniu z tzw. nauki czytania metodą krakowską. Szkolenie poprowadziła pani dr Łucja Skrzypiec.

Kilka słów o metodzie można znaleźć na stronie internetowej Centrum Metody Krakowskiej www.centrummetodykrakowskiej.pl

Symultaniczno-sekwencyjna nauka czytania ®

Symultaniczno-Sekwencyjna Nauka Czytania® to metoda czytania sylabami i jeden z elementów terapeutycznych Metody Krakowskiej®. Opiera się ona na wiedzy na temat funkcjonowania ludzkiego mózgu. Twórczynią Symultaniczno-Sekwencyjnej Nauki Czytania® jest prof. Jagoda Cieszyńska.

Symultaniczno-Sekwencyjna Nauka Czytania® opiera się na najnowszych badaniach neuropsychologicznych, a także na wieloletniej praktyce terapeutycznej prof. Jagody Cieszyńskiej. Nazwa metody odnosi się wprost do organizacji funkcji językowych mózgu.
Wykorzystuje zarówno mechanizmy symultaniczne, czyli globalne, całościowe, którymi zajmuje się prawa półkula, jak i sekwencyjne, linearne, za które odpowiada półkula lewa.

Nauka czytania metodą symultaniczno-sekwencyjną odbywa się w trzech etapach, takich samych jak podczas nabywania systemu językowego przez dziecko – powtarzania, rozumienia oraz nazywania. W pierwszym etapie dziecko powtarza odczytywane przez dorosłego samogłoski/sylaby. W etapie rozumienia dorosły wypowiada samogłoskę lub sylabę, a dziecko wskazuje ją lub podaje. Etap nazywania polega na samodzielnym odczytywaniu pokazanych samogłosek lub sylab przez dziecko.

Dla kogo przeznaczona jest metoda?

Symultaniczno-Sekwencyjna Nauka Czytania® została opracowana tak, by każde dziecko, którego poziom intelektualny mieści się w granicach normy lub z nieznacznym obniżeniem sprawności intelektualnej, mogło nauczyć się czytać.

Nauka czytania metodą symultaniczno-sekwencyjną przeznaczona jest dla wszystkich dzieci, ale najlepszy czas na naukę czytania to początek wieku przedszkolnego. Według prof. Cieszyńskiej opanowanie sztuki czytania przed pójściem do pierwszej klasy ułatwia dziecku odnalezienie się w nowej, niełatwej dla niego sytuacji, pozwala na skupienie się na innych zadaniach i wyzwaniach, które postawi przed nim szkoła oraz wpływa na pozytywny obraz własnej osoby.

Wczesna nauka czytania nie dotyczy jedynie dzieci zagrożonych dysleksją, ale też tych z opóźnionym rozwojem mowy.

Charakterystyka Symultaniczno-Sekwencyjnej Nauki Czytania®

Charakterystyczny dla Symultaniczno-sekwencyjnej nauki czytania® jest wielki druk oraz czcionka bezszeryfowa. Wielkie litery są bardziej zróżnicowane pod względem wizualnym, niż litery małe. Przykładowo łatwiej jest odróżnić P B D G niż bardzo do siebie podobne p b d g. Czcionka bezszeryfowa to czcionka bez dodatkowych ozdobników (np. Arial). Proste litery ułatwiają skupianie się na znaczeniu czytanego tekstu, a nie na jego wyglądzie.

Głównym założeniem metody jest nauka czytania sylabami. Podczas zajęć dzieci poznają sylaby, którym nadawane jest znaczenie, dzięki czemu proces zapamiętania materiału staje się łatwiejszy. Według prof. Cieszyńskiej metoda ta jest nie tylko skutecznym sposobem zdobywania umiejętności czytania ze zrozumieniem, ale też dla niektórych dzieci jedynym sposobem umożliwiającym rozpoczęcie budowania systemu fonetyczno-fonologicznego. Skuteczność techniki uwarunkowana jest stosowaniem jej w całości, bez wprowadzania głoskowania, literowania i innych technik zapoznawania dziecka z pismem.

Metoda ta uwzględnia możliwości percepcyjne oraz etapy rozwoju mowy dzieci. Zapoznaje dziecko ze światem pisma według stopnia trudności artykułowanych głosek oraz różnicowania graficznych obrazów liter. Sugerowane ćwiczenia ogólnorozwojowe dobierane są odpowiednio do wieku dziecka oraz jego możliwości psychofizycznych. Skupiają się na doskonaleniu sprawności manualnej, analizie i syntezie wzrokowej oraz słuchowej, ćwiczeniach myślenia, pamięci symultanicznej i sekwencyjnej, koncentracji uwagi, obserwowania i kojarzenia pojęć oraz nabywaniu umiejętności logicznego myślenia.

Kolejny argument wspierający konieczność podejmowania wczesnej nauki czytania to fakt wysokiej plastyczności neuronalnej w dzieciństwie. Dziecko gotowe jest do podjęcia pierwszych prób, gdy dzieli już wspólną uwagę z dorosłym. Ta zdolność, która warunkuje uczenie się przez naśladownictwo, współdziałanie i instrukcje, rodzi się z gestu wskazywania palcem, a kilkunastomiesięcznym dzieciom gest ten pozwala zapoznać się graficznym obrazem samogłosek, wyrażeń dźwiękonaśladowczych i pierwszych wyrazów.

Podstawy teoretyczne Symultaniczno-Sekwencyjnej Nauki Czytania®

• uznawanie wyników badań neurobiologicznych, według których sylaba, a nie fonem, jest najmniejszą jednostką percepcyjną
• nauka czytania przez poznawanie znaczeń, a nie znaków liter
• uwzględnianie naturalnych mechanizmów językowych (samogłoski odczytywane w izolacji, spółgłoski tylko w sylabach)
• respektowanie wyników badań neuropsychologicznych, dotyczących powiązań intermodalnych słuchowych, wzrokowych i motorycznych
• wykorzystywanie wiedzy na temat funkcji symultanicznych (całościowych, prawopółkulowych) i sekwencyjnych (linearnych, lewopółkulowych) oraz kształtowania się struktur umożliwiających przesył informacji między półkulami mózgu
• powtarzanie sekwencji rozwoju mowy dziecka (od samogłosek, sylab, przez wyrażenia dźwiękonaśladowcze, do wyrazów i zdań)
• naśladowanie trzech etapów nabywania systemu językowego: powtarzania, rozumienia i nazywania (samodzielnego czytania)
• rozpoczynanie od zadań łatwiejszych, prawopółkulowych
• uznawanie czytania za funkcję prymarną, a pisania – sekundarną
• stosowanie wielkich liter oraz czcionki bezszeryfowej
• prowadzenie ćwiczeń porządkowania od lewej do prawej

Prawa półkula mózgu odpowiada za cztery umiejętności, których opanowanie jest niezbędne w przygotowaniach do nauki czytania linearnego:

• rozpoznawanie samogłosek
• rozpoznawanie wykrzyknień
• rozpoznawanie wyrażeń dźwiękonaśladowczych
• globalne rozpoznawanie wyrazów

Celem etapu przygotowawczego jest wzbudzanie zainteresowania mową i pismem, ćwiczenie rozumowania przez analogię i stymulowanie myślenia symbolicznego.

Nauka czytania metodą sylabową kategorycznie zabrania: nazywania liter, dzielenia wyrazów na głoski, stosowania czcionek szeryfowych, dyktowania wyrazów do zapisania.