Znaczenie właściwego sposobu odżywiania w przedszkolu

Właściwe odżywianie dzieci w wieku przedszkolnym jest czynnikiem warunkującym ich optymalny rozwój fizyczny, umysłowy i społeczny. W znacznej mierze ma decydujący wpływ na jego dalszy rozwój. Nieprawidłowe żywienie powoduje natomiast zaburzenia procesów wzrastania i biologicznych procesów życiowych.

Duży wpływ na prawidłowe żywienie dziecka ma spożywanie posiłków w przedszkolu. Jednym z zadań przedszkola jest zapewnienie dzieciom odpowiednich posiłków dostarczających niezbędnych składników odżywczych oraz wykształcenie odpowiednich nawyków żywieniowych na całe życie. Bardzo ważną sprawą jest przekazywanie prawidłowych nawyków żywieniowych, korygowanie złych przez osoby dorosłe zarówno w domu jak i w przedszkolu. Ukształtowane nawyki i przyzwyczajenia związane ze sposobem odżywiania, spożywania posiłków w wieku przedszkolnym rzutują na całe życie.

Pamiętajmy! Dieta dziecka w wieku przedszkolnym powinna zawierać pokarmy, które zaspokoją jego potrzeby żywieniowe niezbędne do prawidłowego wzrastania i rozwoju

Odpowiedzialność za prawidłowe odżywianie dzieci spoczywa na barkach nie tylko  rodziców, lecz także na opiekunach dzieci w czasie ich przebywania w przedszkolu. Należy stale pamiętać, że preferencje pokarmowe i nawyki żywieniowe dziecka kształtują się również przy stole przedszkolnym. Zadaniem przedszkola jest propagowaie zdrowej diety wraz z upodobaniami żywieniowymi dzieci. Podczas planowania wyżywienia przedszkolaków należy zwracać uwagę na prawidłowy  rozkład diety na 4 posiłki otrzymane w przedszklu ciągu dnia. Przerwy między posiłkami powinny być nie krótsze niż 2,5 godziny i nie dłuższe niż 4 godziny. Zrezygnujmy tutaj z podawania dzieciom słodyczy lub przekąsek pomiędzy posiłkami, Pamiętajmy, że duża cześć dzieci w wieku przedszkolnych spożywa posiłki nie tylko w przedszkolu, lecz również w domu.

Z tego powodu bardzo ważne jest, aby żywienie wzajemnie się uzupełniało pod względem ilości i jakości posiłków. Niewskazane jest, aby dochodziło do sytuacji, w których dziecko jest przekarmiane, spożywając dwa obiady w ciągu dnia, lub będzie niewystarczająco odżywione. Przed wyjściem do przedszkola dziecko nie powinno wychodzić z  domu na czczo!

W przedszkolu na ogół otrzymuje śniadanie, II śniadanie, obiad, podwieczorek. A po powrocie do domu powinno zjeść kolację.

Prawidłowe żywienie to takie, które zaspokaja dzienne zapotrzebowanie organizmu pod względem energetycznym i składników odżywczych. Pożywienie dziecka przedszkolnego powinno zawierać:

– składniki budulcowe (białko, sole mineralne),

– składniki energetyczne ( węglowodany, tłuszcze i częściowo białka),

– składniki regulujące (witaminy, sole mineralne).

Żywienie dziecka powinno uwzględniać, przede wszystkim składniki budulcowe i regulujące.

Zapotrzebowanie na poszczególne składniki ulega zmianie w zależności od wieku, tempa wzrastania, budowy ciała, aktywności fizycznej Bardzo ważne jest zachowanie proporcji między składnikami, spożywanie produktów ze wszystkich grup, urozmaicanie posiłków, regularne podawanie o określonych porach, produktów bez drobnoustrojów i zanieczyszczeń.

Bardzo ważne dla prawidłowego rozwoju organizmu dziecka jest dostarczanie mu wysokowartościowego białka, witamin z grupy B oraz A i D, a także wapnia. Zawarte są one w mleku, które jest najcenniejszym produktem spożywczym. Niedobór wapnia w organizmie grozi nieprawidłowym rozwojem i złamaniami kości oraz krzywicą. Dlatego tak ważne jest, by mleko i jego przetwory często gościły na stołach nie tylko w przedszkolu, ale również w domu rodzinnym dziecka.

Dużo witamin głównie witaminy C oraz składników mineralnych i błonnika, zawierają warzywa i owoce. Częściowy niedobór witaminy C powoduje osłabienie, bladość skóry, bole głowy, krwawienia z dziąseł, dużą wrażliwość na choroby zakaźne. Z kolei niedobór błonnika negatywnie wpływa na pracę przewodu pokarmowego co powoduje zaparcia. Aby temu zapobiec, dzieci w wieku przedszkolnym winny spożywać co najmniej 5 porcji świeżych owoców i warzyw nie tylko surowych, ale także gotowanych.

Bogate w witaminy składniki mineralne i błonnik jest pieczywo razowe, które reguluje pracę przewodu pokarmowego, ułatwia utrzymywanie należytej masy ciała.

Dzieci w wieku przedszkolnym należy też przyzwyczajać do ograniczenia spożywania słodyczy, to chroni zęby przed próchnicą i ułatwia utrzymanie odpowiedniej masy ciała.

Prawidłowe żywienie jest problemem bardzo aktualnym ze względu na znaczenie dla zdrowia, rozwoju dziecka, planowanie budżetu domowego, przedszkolnego. Również według  Narodowego Programu Zdrowia odpowiedzialność za właściwe żywienie spoczywa nie tylko na rodzicach, ale i wychowawcach.

Rodzice i wychowawcy  powinni zapobiegać niedoborom pokarmowym, zapoznawać się z omawianymi problemami. W tym celu należy dążyć do:

– wyrabianie pozytywnego stosunku do pożywienia zawierającego potrzebne dla zdrowia składniki,

– włączanie do diety dość dużej ilości warzyw i owoców oraz produktów mlecznych, jak również orzechów, płatów migdałowych, żurawiny, pestek dyni i słonecznika itd,

– przyzwyczajanie do pokarmów twardych wymagających wzmożonej pracy szczęk,

– ograniczenia podawania dzieciom potraw zbyt tłustych i mało urozmaiconych,

– wyrabianie ostrożności wobec nieznanych grzybów, owoców i warzyw,

– wyrabianie negatywnych postaw wobec szkodliwych używek.

Bardzo ważne dla zdrowia  jest spożywanie posiłków w pogodnym, spokojnym nastroju. Dlatego od najmłodszych lat należy kształtować u dzieci nawyki kulturalne związane ze spożywaniem posiłków, zachęcaniem do wspólnego przygotowywania posiłków z udziałem dzieci.

Należy pamiętać o tym, że 3 – latki posługują się łyżeczką i łyżką,          4 – latki próbują posługiwać się widelcem, a 5 – latki prawidłowo posługują się widelcem i podejmują próby posługiwania się nożem. Natomiast dzieci      6 – letnie posługują się już prawidłowo wszystkimi sztućcami. W grupach starszych nakrywają do stołu dyżurni.

Co dzieci powinny jeść w przedszkolu?

PRODUKTY  ZBOŻOWE

Należy stosować produkty zbożowych o niewielkim stopniu przemiału (np. mąkę razową) i wysokiej zawartości witamin i składników mineralnych oraz błonnika pokarmowego.

Należy dążyć do podawania dzieciom wartościowych płatków i kasz, jak jaglana, gryczana, jęczmienna, orkiszowa, oraz ryż pełny, owies, żyto. Zrezygnować ze  słodkich chrupiących płatków zbożowych, które mają dużą zawartość substancji słodzących, na rzecz naturalnej owsianki z bakaliami.

OWOCE i WARZYWA

Owoce i świeże warzywa powinny pojawiać się na talerzu co najmniej 5 razy dziennie.

Zawierają błonnik pokarmowy, który posiada m.in. zdolność regulowania pracy przewodu pokarmowego, stężenia cholesterolu i glukozy we krwi. Większość warzyw i owoców zawiera wiele niezbędnej dla naszego organizmu wody, dzięki czemu są mało kaloryczne, co działa na korzyść profilaktyki otyłości.

Najwięcej witamin i składników mineralnych mają owoce i warzywa pochodzące z rodzimych upraw, bez stosowania nawozów chemicznych.

Owoce i warzywa powinno podawać się takie jak występują sezonowo.

PRZETWORY MLECZNE

Mleko i przetwory mleczne to ogólnie znane źródło wapnia. W przypadku alergii na produkty mleczne, można je zamieniać na doskonałe źródło wapnia w postaci migdałów, sezamu, suszonych owoców, np. moreli, czy orzechów.

PRODUKTY O DUŻEJ ZAWARTOŚCI BIAŁKA

Dieta dziecka w wieku przedszkolnym powinna zawierać również produkty o dużej zawartości białka. Należą do nich przede wszystkim mięso, mleko i przetwory mleczne, ryby, jajka, warzywa strączkowe. W miarę możliwości należy opierać posiłki mięsne na chudych mięsach.

Bardzo ważnym składnikiem dla dzieci są ryby. Zaleca się spożycie 2 porcji ryby tygodniowo, która w porównaniu z mięsem ma więcej składników mineralnych oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, potrzebne m.in. do prawidłowego rozwoju układu nerwowego i wzmacniania układu odpornościowego.

TŁUSZCZE ROŚLINNE

Podczas przygotowywania posiłku dla dzieci należy unikać stosowania tłuszczów zwierzęcych i zamienić je na roślinne, np. nie smażyć na smalcu tylko użyć do tego np. oleju rzepakowego. Do przyprawiania sałatek używać oliwy z oliwek.

Oliwa z oliwek, oleje lniany i rzepakowy to źródło nienasyconych kwasów

tłuszczowych (NNKT).

W diecie dziecka powinny być powszechnie stosowane nasiona sezamu, słonecznika, siemienia lnianego, pestki dyni oraz różne orzechy. Charakteryzują się one wysoką wartością odżywczą, m.in. są bogate w składniki mineralne i NNKT.

NAPOJE

Nieodzowna do funkcjonowania organizmu jest woda. W jadłospisie dzieci powinna być uwzględniona odpowiednia ilość napojów w postaci czystej wody, herbat ziołowych, owocowych, naturalnych kompotów, najlepiej ciepłych bez dodatku cukru.

–        Nie stosować produktów wysoko przetworzonych, np. wysokooczyszczonych, rafinowanych, z dodatkiem substancji chemicznych jak barwniki, wzmacniacze smaku, konserwanty

–        Zachowaj ostrożność w podawaniu dzieciom nowalijek w okresie wczesnowiosennym. Mogą zawierać zanieczyszczenia chemiczne (metale ciężkie, pestycydy)

ROŚLINY STRĄCZKOWE

Bardzo wartościowe są produkty strączkowe: fasole, groch, soczewica, soja, które zaliczane są do białkowych produktów roślinnych. Białko to jest łatwo przyswajalne przez organizm.

Produkty strączkowe są bogate w witaminy z grupy B i składniki mineralne: żelazo, fosfor i wapń.

Ważne! Zwróćmy uwagę na błędy żywieniowe dzieci.

–        Mała częstotliwości podawania do spożycia pieczywa ciemnego (razowego), kasz, suchych nasion strączkowych oraz owoców i warzyw ze wszystkich grup

–        Na podwieczorki podawane są produkty o niskiej wartości odżywczej, jak: batony, słodkie pieczywo, budynie, kisiele, a w niektórych przedszkolach podawane są te produkty do obiadu jako desery. W naszym przedszkolu budynie czy kisiele to wyrób własny.

–        Ogranicz cukier – podczas trawienia cukru zużywane są znaczące ilości składników mineralnych i witamin. Nadmierne spożycie cukrów prostych może prowadzić do otyłości. Biały cukier stosowany do przygotowania deserów można zamienić na cukier trzcinowy, melasę lub miód lub podawać owoce świeże i suszone.

–        Zwiększ spożycie warzyw i owoców, unikać sytuacji, kiedy głównym warzywem stają się ziemniaki w postaci frytek.

–        Ogranicz fast food i inne przekąski wysokokaloryczne o niewielkiej wartości odżywczej. Większość przedszkolaków spożywa produkty typu fast food i deklaruje je jako ulubione. Należy mieć świadomość, że takie produkty obfitują w tłuszcz, nasycone kwasy tłuszczowe  i wpływają na nadmierny wzrost masy ciała, co sprzyja otyłości.

–        Ogranicz sól – dzienna dawka soli nie powinna przekraczać 6 gramów

czyli jednej płaskiej łyżeczki od herbaty. Trzeba pamiętać że sól

występuje we wszystkich art. Spożywczych i taką ilość też zaliczmy do

tej płaskiej łyżeczki.

–        Ogranicz wędliny i sery żółte, które są obciążone znaczną ilością soli.

–        Zamień kostki rosołowe, vegety, produkty zawierające sól i

wzmacniacze smaku, np. glutaminian sodu, na zioła: tymianek, bazylię

oregano, kminek, majeranek, pieprz, czosnek, estragon, lubczyk

kurkuma.

–       Dodaj więcej napojów i produktów mlecznych do śniadań bo to ważny

budulec dla dzieci.

Prawidłowe żywienie dzieci w przedszkolu polega na przestrzeganiu zaleceń dotyczących dziennego zapotrzebowania na energię i poszczególne składniki pokarmowe.

Agnieszka Mazurkiewicz